به گزارش آینده روشن، خلاصه مقاله «قلمرو امر به معروف و نهی از منکر در دولت منتظر» نوشته عباس آینه چی از این قرار است:
درعصری که ندای سکولاریسم وپراگماتیسم بلند است، حکومتی دینی تشکیل شد که نه تنها مدعی است که دین، دارای برنامه‌ای جامع برای سعادت دنیوی واخروی، فردی و اجتماعی است، بلکه ادعا دارد که دین، توانایی عملی برای ادارة جامعه، آن هم درسطح جهانی را دارد. زیر ساخت این ادعا، تفکر و فرهنگ پیشرفتة انتظار است که پس از سالها مهجور ماندن وبرداشتهای نادرست از آن, که بعضی از آنها توطئه و سوء استفاده و برخی دیگر ناشی از نگاه قشری به معارف اسلامی بوده است؛ توسط مردی الهی، یکی از جانشینان بر حق آخرین ذخیره الهی احیاء شد. این بزرگ مرد تاریخ که ضمیر پاک او از معارف ناب سیراب شده و حقیقت فرهنگ مهدویت را درک نموده بود، مفهوم انتظار راستین را از انتظار دروغین، انتظار پویا وسازنده را از انتظار ایستا و ویرانگر متمایز کرد.
فرهنگ انتظار، وجود حکومت اسلامی مقتدر را ضروری و ضامن اجرای کامل و صحیح احکام اسلامی می‌داند. با این مبنای صحیح دینی، حکومت و دولتی منتظر محقق شد. دولتی که باید اثبات کند که دین دارای برنامه جامعی برای زندگی بشر است که تأمین کننده سعادت وآرامش او خواهد بود و علاوه بر آن مکانیزم‌هایی مانند"امربه معروف ونهی از منکر"دارد که بسیار کارآمد، سازنده و ضامن اجرای این برنامه است.
کاوشی در مفهوم انتظار
بررسی متون دینی این نکته را آشکار می‌کند که انسان منتظر نه تنها باید به اصلاح خویش بپردازد، بلکه باید به فکراصلاح جامعه نیز باشد چراکه ارتباط عمیقی بین انتظار و امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد. این ارتباط از جند منظر قابل بررسی است:
1. صفات: صفاتی که برای منتظر و تارک امر به معروف و نهی از منکر ذکر شده است، دریک نفر قابل جمع نیست.
2. آثارامر به معروف ونهی از منکر:برای امربه معروف ونهی از منکرآثاری ذکرشده است که در روایات مربوط به آثار جامعه آرمانی مهدوی نیز آمده است.
3. امر به معروف وتمکن: انسان منتظر، به دنبال اقتدار انسانهای صالح است. از طرف دیگر قرآن به ما می‌آموزد که نشانة حکومت کسانی که به آنان قدرت دادیم آن است که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند. پس مؤمنین هر‌گاه قدرت پیدا کنند، چنانکه در حال حاضرتمکن نسبی حاصل شده است، به امر به معروف و نهی از منکر اقدام می‌کنند.
4. اقتدا به امام زمان (ع):طبق فرمایش پیامبراسلام(ص)، منتظر واقعی کسی است که قبل از قیام حضرت، به او اقتدا می‌کند. منتظر باید درصفات صالح و مصلح به مولای خود اقتدا نماید؛ هم صالح باشد و هم به فکر اصلاح جامعه باشد.
5.سکوت،مقدمه تسلط اشراروگسترش فساد: منتظر،در انتظار تحقق هدف دولت مهدوی یعنی مبارزه با ظالمان و اشرارو خشکاندن ریشه های فساددرجامعه است. این امر محقق نمی‌شود مگر با احیای امر به معروف و نهی از منکر.
6. امر به معروف موجب تحقیرکفار:طبق بیان حضرت علی (ع)، پشتوانة مؤمنان و وسیلة تحقیر کفار، امر به معروف ونهی از منکر است. واین، همان هدفی است که دولت کریمة مهدوی به دنبال آن است و منتظران حضرتش آن را از خداوند متعال مسئلت می نمایند:"اللهم انا نرغب الیک فی دوله کریمه تعز بهاالاسلام واهله، وتذل بها النفاق واهله".
قلمرو امر به معروف ونهی از منکراز لحاظ مفهومی
جامعه دینی منتظردرتمام زمینه های فردی، فرهنگی، علمی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و سیاسی باید به دنبال اصلاح و دستیابی به جامعه آرمانی ترسیم شده در فرهنگ مهدویت باشد. چه اینکه قرآن کریم جامعه ایمانی را جامعه متعالی توصیف می‌کند:" انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین"اطلاق واژه"علو" برتری در تمامی زمینه ها را می‌طلبد. یکی از ابزارهای کارآمد و مهم در جهت اصلاح وترقی مورد نظر فرهنگ انتظار، امر به معروف و نهی از منکر است؛ لذا قلمرو این دو در یک گستره قابل بررسی است.
قلمرو امر به معروف ونهی از منکر از لحاظ فاعلی
در دوران انتظار، همة آحاد جامعه نسبت به این فریضة حیاتی مسئولیت دارند؛ اما با توجه به شرایط امر به معروف ونهی از منکر، این وظیفه از تعدادی افراد ساقط می‌شود و باتوجه به موضوع آن، تحقق این واجب الهی نیاز به دولت وتشکیلات دارد.بنابراین قلمرو امربه معروف ونهی از منکر به لحاظ اینکه وظیفه فردی است یا دولتی، متفاوت است. برای درک این معنا باید به اقسام آن اشاره شود.
1.تعلیم جاهل: تعلیم بایدبا روشهای آموزشی متناسب با سن، استعداد و... باشد.در جامعه اسلامی باید ارگانهایی باشند که عهده دار تعلیم شوند؛زیرا طبیعی است که همه آحاد جامعه توانایی انجام این کار را ندارند.
2.تذکر وموعظه:اگر فردی عالما وعامدا، گناهی را مرتکب می شود، باید به او تذکر داد واورا موعظه نمود.دولت اسلامی منتظر باید از اشاعه فحشاء، بی بندوباری ونا امنی در سطح جامعه جلوگیری نماید.
3. برخوردباتوطئه اجتماعی وتهاجم فرهنگی:گاهی منکراقدامی پیچیده است.دراینجا کاراز عهده یک فر د خارج شده،ونیازمند طراحی وبررسیهای علمی است. دولت باید بااقتدار با این پدیده ها مبارزه کند.
قلمرومعروف ومنکردر حیطه رسالت دولت منتظر
1.آموزشی وعلمی:ارتقاء سطح علمی وآموزشی جامعه یکی از مهمترین وظایف دولت است. این وظیفه را دردو سطح داخلی و خارجی می توان پی‌گیری کرد.
2.فرهنگی:دولت اسلامی باید با استفاده از کارشناسان متعهد و عاشق اصلاح و تربیت، به مبارزه با پدیده‌های شوم فرهنگی دوران ما بپردازد؛ که مفاسد فرهنگی واجتماعی موجب محرومیت جامعه از وجود آن خورشید عالم تاب می شودودوران غیبت را طولانی‌تر می‌کند.
3.خانوادگی:خانواده اولین کانون تربیت است؛ همانگونه که می‌تواند سرچشمه فساد وتباهی باشد. پس دولت اسلامی باید باشناسایی منکرات خانوادگی، امر به معروف ونهی از منکر را ازخانواده شروع کند.
4.اجتماعی: بی تفاوتی وبی مسئولیتی، تفرقه، نفاق ودورویی، ترس وزبونی، دنیاطلبی و ریاست طلبی، مفاسد اداری و...منکرات اجتماعی هستند که دولت باید نسبت به اصلاح آنها اقدام جدی به عمل آورد.
5.اقتصادی: منکراتی مانندرشوه خواری، ربا، احتکار، بی‌توجهی به خمس وزکات، اسراف وتبذیر، وابستگی اقتصادی، مشکلات اقتصادی مانع ازدواج، تجمل گرایی و... تعادل جامعه را ازبین می برد؛ لذا دولت اسلامی باید نسبت به امر به معروف ونهی از منکر درمسایل اقتصادی غافل نمانده واین منکرات را از جامعه اسلامی حذف کند.
6.سیاسی،نظامی وبین المللی:دولت اسلامی بایدخود وجامعه را از ضعف در برابر دشمن، دوستی با کافران و فرار از جهادبرحذرداشته و فرهنگ جهاد وشهادت رادر جامعه گسترش دهد. جامعه ودولتی که از جهاد وشهادت طلبی فرار می کنند،منتظر راستین نیستند بلکه لاف زنانی هستند که "یقولون بأفواههم مالیس فی قلوبهم"
