نام کتاب: الفقه الاسلامى - احکام جهاد
نویسنده: آیت الله حاج سید محمد تقى مدرسى

با چه کسانى جهاد کنیم؟
قرآن کریم:
1 - )وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حُسْناً وَإِن جَاهَدَاکَ لِتُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ‏عِلْمٌ فَلاَ تُطِعْهُمَا إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ(256)).
»ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کند و اگر آن دو تلاش کنندکه براى من همتایى قائل شوى که به آن علم ندارى، از آنها پیروى نکن. بازگشت شمابه سوى من است و شما را از آنچه انجام مى‏دادید با خبر خواهم ساخت.«
2 - )یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ‏وَبِئْسَ الْمَصِیرُ(257)).
»اى پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنها سخت بگیر و جایگاه‏شان جهنّم‏است و چه بد سرنوشتى است.«
3 - )فَلا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَاداً کَبِیراً(258)).
»از کافران اطاعت نکن و بوسیله آن ]= قرآن‏[ با آنان جهاد بزرگى بنما.«
مؤمنان براى رسیدن به خشنودى خداوند و نیل به رستگارى و تحقّق‏اهداف و آرمانهاى بلندى که خداوند براى بندگان مطیع خود در نظر گرفته‏است، تنها به جهاد در راه خدا توسّل مى‏جویند و به وسیله جهادمى‏خواهند به حضرت حق تقرّب پیدا کنند.
مؤمنان هیچگاه از جهاد در همه سطوح و در همه ابعاد دست‏نمى‏کشند. و هر جا که در راه پیاده کردن احکام دین با مانعى مواجه شوند،در رفع آن و هموار ساختن راه، وارد مبارزه سخت و تلخى مى‏شوندوبا توکّل بر خداوند، همه توان و تلاش خود را به کار مى‏بندند.
موانعى که ممکن است در راه حرکت مستمرّ مؤمن به سوى خداوندایجاد شوند و او را از این حرکت باز دارند امورى است که خداوند متعال‏در آیه شریفه ذیل بطور مختصر بیان داشته است:
)قُلْ إِن کَانَ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ وَإِخْوَانُکُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ وَعَشِیرَتُکُمْ وَأَمْوَالٌ‏اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسَادَهَا وَمَسَاکِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکُم مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ‏وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى‏ یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لاَیَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ(259)).
»بگو اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طائفه شما، و اموالى که به‏دست آورده‏اید، و تجارتى که از کساد شدنش مى‏ترسید، و خانه‏هایى که به آن علاقه‏دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است، در انتظاراین باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند! و خداوند جمعیت نافرمانبردار راهدایت نمى‏کند.«
گاهى محیط خانوادگى یا قبیله‏اى یا شرایط اقتصادى و یا سیاسى در راه‏اجراى احکام و مقررات دین، مانع ایجاد مى‏کند، شخص مؤمن با توکّل برخداوند در مقابل همه آنان مى‏ایستد و مبارزه مى‏کند.
حدیث شریف:
1 - اصبغ بن نباته از حضرت امیرالمؤمنین‏علیه السلام روایت مى‏کند که‏آن‏حضرت در یک حدیث طولانى فرمود:
»... والجهاد على أربع شعب: على الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر، والصدق فی‏المواطن وشنئان الفاسقین. فمن أمر بالمعروف شدّ ظهر المؤمن، ومن نهى عن المنکر أرغم‏أنف الشیطان، ومن صدق فی‏المواطن قضى الذی علیه، ومن غضب للَّه تعالى غضب‏اللَّه له«(260).
»جهاد بر چهار شعبه است: امر به معروف، نهى از منکر، مقاومت صادقانه درسختیها، و خشم و دشمنى با فاسقان. پس کسى که امر به معروف نماید، مؤمنان راپشتیبانى کرده است. و کسى که نهى از منکر نماید، بینى شیطان را به خاک مالیده‏است، و کسى که در برابر سختیها صادقانه مقاومت نماید، تکلیفى را که بر او بوده به‏انجام رسانده است، و کسى که براى خدا غضب کند، خدا هم براى او غضب مى‏کند.«
2 - باز هم حضرت على‏علیه السلام فرمود:
»زکاة الشجاعة الجهاد فی سبیل اللَّه«(261).
»زکات شجاعت و دلاورى، جهاد در راه خداست.«
3 - باز هم حضرت على‏علیه السلام فرمود:
»جاهدوا فی سبیل اللَّه بأیدیکم، فإن لم تقدروا فجاهدوا بألسنتکم، فإن لم تقدروافجاهدوا بقلوبکم«(262).
»در راه خدا با دستان‏تان جهاد کنید، اگر نتوانستید با زبان‏هاى‏تان جهاد نمایید،و اگر نتوانستید با دلهاى‏تان جهاد کنید.«
4 - فضیل بن عیاض مى‏گوید: از امام صادق‏علیه السلام پرسیدم که جهادواجب است یا سنّت؟ امام‏علیه السلام فرمود:
»جهاد بر چهار قسم است. دو قسم آن واجب است و قسم سوم سنّت است. امّا جزدر کنار واجب انجام نمى‏شود و قسم چهارم سنّت است.
امّا دو قسم واجب عبارتنداز: مبارزه با نفس در برابر گناهان و معصیت خداوندواین بزرگترین جهاد است، و پیکار با کفّارى که به شما نزدیک هستند، نیز واجب‏است. امّا جهادى که سنّت است ولى جز با واجب برپا نمى‏شود این است که جهاد بادشمن بر همه امّت واجب است و اگر همگى ترک کنند، عذاب الهى دامنگیر همه آنان‏مى‏شود، امّا در همین مورد، براى امام سنّت است که همراه امّت به میدان جنگ برودو با دشمن نبرد کند. امّا جهاد سنّت، هر سنّتى است که انسان آن را برپا دارد و در راه‏احیا و برپاداشتن آن مجاهدت نماید، زیرا کار و کوشش دراین راه از بهترین اعمال‏وموجب احیاى سنّت است. پیامبر گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله فرمود: کسى که سنّت حسنه‏اى‏ایجاد کند و برپادارد، براى او است پاداش آن سنّت و پاداش همه کسانیکه بدان عمل‏مى‏کنند، بدون اینکه از پاداش خود آنان چیزى کاسته شود.(263)»
تفصیل احکام‏
بر انسان واجب است که با استفاده از نیرویى که خدا به او داده، احکام‏دین را برپا بدارد، و در برابر هر کسى که مانع او دراین راه شود مبارزه کندهر چند که پدر و مادر او یا برادرانش یا همسر یا طایفه و یا قوم او باشد. درسطور ذیل این شاخه‏هاى جهاد را شرح مى‏دهیم:

ادامه مطلب پستهای بعدی

منبع:

http://www.almodarresi.com/Persian/fbook/33/index.htm