پرسش:
مراحل جداشدن روح از بدن در لحظه مرگ انسان چگونه است؟
پاسخ:
لحظه مرگ بسیار حساس و خطرناک است حتى خوبان و نیکان از آن دلهره و وحشت دارند ; البته منافاتى نیز ندارد که در عین حال که ترس دارند ، به ملاقات پروردگار نیز علاقه داشته باشند مانند غواصى که به یافتن مروارید علاقمند است در عین حال از غرق شدن در دریا هم بیم و ترس دارد . خداوند متعال مى فرماید : «وَ جَآءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذَ لِکَ مَا کُنتَ مِنْهُ تَحِیدُ ;(ق ،19) و سرانجام سکرات مرگ به حق فرا مى رسد ، این همان چیزى است که از آن مى گریختى » . در هنگام سکرات و حالت احتضار و آستانه مرگ حوادث گوناگونى براى انسان رخ مى دهد ; از جمله :
الف ) تمثّل مال ، همسر و فرزندان ، اعمال :
1 . مال و دارایى و ثروتى که شخص سال ها در پى آن تلاش کرده و خود را به آب و آتش زده ، اکنون انسان از آن جدا مى شود و حتى نمى تواند یک درهم سیاه را با خود بردارد و ببرد ، به اشکالى تمثل پیدا مى کند و با انسان سخن مى گوید .
2 . اهل و همسر و فرزندان و.. . که یک عمر براى آنان زحمت کشیده ، اکنون نمى توانند به فریاد او برسند و حتى در برخى موارد همسر و فرزندان به خاطر ثروت محتضر مایلند که پدر و همسرشان زودتر بمیرد تا آنها به ثروت او دست پیدا کنند! 3 . اعمال شخص نیز در هنگام مرگ متمثل مى شوند و با صاحب خود حرف مى زنند .
ب ) شیطان نیز در هنگام مرگ شخص محتضر را وسوسه مى کند و به او کفر و شرک را تلقین مى کند تا به این وسیله ایمانش را به سرقت ببرد و شخص ، بى ایمان از دنیا برود .
ج ) انسان محتضر در لحظه مرگ تمام فراز و نشیب هاى عمر و زندگى خویش را در چند لحظه همچون یک حلقه فیلم مى بیند و براى فرصت هاى از دست رفته عمر خویش حسرت مى خورد . انسان ها همچنین در لحظه مرگ اهل بیت(علیهم السلام)را بر بالین خود مشاهده مى کنند و آن بزرگواران نیکان را تسکین و آرامش مى بخشند .(1)لحظات مرگ خوبان و نیکان با بدان و بدکاران تفاوت دارد ; نیکان و صالحان به هنگام فرا رسیدن مرگ ، با سلام و بشارت و امنیت مورد استقبال قرار مى گیرند و خداوند براى آنان اجر کریم آماده کرده است ; (احزاب ،43) و درباره بندگان صالحش مى فرماید : «یَـأَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَـئِنَّةُ * ارْجِعِى إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَةً مَّرْضِیَّةً *(فجر ،27و28) تو اى روح آرام یافته ! به سوى پروردگارت بازگرد در حالى که هم تو از او خشنودى و هم او از تو خشنود است .» در جایى دیگر مى فرماید : «همان ها که فرشتگان قبض ارواح روحشان را مى گیرند در حالى که پاک و پاکیزه اند به آن ها مى گویند سلام بر شما باد ، به خاطر اعمالى که انجام مى دادید ، وارد بهشت شوید .»(نحل ،32) و.. . خداوند متعال درباره لحظه جان دادن و مرگ بدکاران مى فرماید : «همان ها که فرشتگان قبض ارواحروحشان را مى گیرند در حالى که به خود ظلم کرده بودند ، در این هنگام آن ها تسلیم مى شوندو مى گویند ما کار بدى انجام نمى دادیم ، آرى خداوند به آن چه انجام مى دادید عالم است » .(نحل ،28) در جایى دیگر درباره شیوه جان دادن بدکاران مى فرماید : «چه کسى ستمکارتر از کسى است که دروغى به خدا ببندد یا بگوید وحى به من فرستاده شده در حالى که وحى به او نشده باشد.. . و اگر ببینى هنگامى که این ظالمان در شداید مرگ فرو رفته اند و فرشتگان دست ها را گشوده به آنان مى گویند جان خود را خارج سازید ، امروز مجازات خوار کننده اى در برابر دروغ هایى که به خدا بستید و در برابر آیات او تکبر ورزیدید ، خواهید دید» .(انعام ،93) گنه کاران و بدکاران با انواع دلهره ها و جدایى ها و خطرها ، وحشت زده هستند و به جاى دلدارى از سوى فرشتگان با کتک و عذاب شدید و بى احترامى ، جان مى دهند .(نساء ،97)(2)
پاورق:
1 : معاد ، محسن قرائتى ، انتشارات در راه حق / معاد ، شهید دستغیب
2 : معاد ، محسن قرائتى ، همان ، ص 109 ـ 118 / تفسیر نمونه ، آیت الله مکارم شیرازی

http://www.porsemanequran.com/fa/node/18888